Een Groene Man is een mythologische voorstelling van een gezicht (soms een volledig gestalte) met takken en bladeren als baard- en hoofdhaar. De term ‘Groene Man’ wordt voor het eerst gebruikt door Lady Raglan in haar artikel The ‘Green Man’ in Church Architecture uit 1939 [1]. Groene Mannen zijn in veel Europese landen, en ook daarbuiten, aan te treffen. In de literatuur worden het ook wel bladmaskers genoemd[8].
Een Groene Man is meestal te zien als mascaron of reliëf aan bijvoorbeeld een console, kapiteel of sluitsteen in een gewelf of boog aan kerken en andere bouwwerken. Het is bijna steeds een menselijke kop, maar ook dierfiguren komen voor. Uit de gezichtsopeningen groeien takken met bladeren. Een Groene Man bevindt zich vaak aan een buitengevel bij een ingang en is dan vervaardigd uit natuursteen. Binnen kan een Groene Man aanwezig zijn die uit stucwerk is vervaardigd of daarop is geschilderd. Ook komen afbeeldingen voor in houtsnijwerk[8].
Het gebruik is al vele eeuwen in heel Europa bekend. Kelten, Grieken en Romeinen kennen al koppen met plantengroei uit de gezichtsopeningen. Ook bij oude Aziatische en Amerikaanse culturen komen ze voor. Hoewel er een duidelijke aanwezige connectie bestaat met het spirituele, ligt er aan de verspreiding sinds de middeleeuwen vooral en bijna uitsluitend een louter decoratieve overweging ten grondslag.
In Nederland is een van de oudste afbeeldingen een tekening uit de 14e eeuw op het stucwerk van een gewelf in de Grote of Lebuïnuskerk in Deventer, 30 meter boven de kerkgangers [2][3].
De Groene Man wordt door sommigen gezien als het oerbeeld van de productieve mannelijke energie van de aarde.
Ook de Christusfiguur wordt wel als Groene Man afgebeeld, naast een gevlochten doornenkroon groeien er dan bladeren uit het hoofd.
In Engeland is de Green Man een populair onderdeel van de traditie. Nogal wat pubs heten The Green Man, naar de afbeelding bij de ingang. In een Schotse kerk, de Rosslyn Chapel in Roslin bij Edinburgh, zijn meer dan 100 afbeeldingen van een Green Man te vinden [4].
Legendarisch wezen
De Groene Man, en heel af en toe de Groene Vrouw, is een legendarisch wezen dat voornamelijk wordt geïnterpreteerd als een symbool van wedergeboorte, wat de cyclus van nieuwe groei vertegenwoordigt die elk voorjaar plaatsvindt. De Groene Man wordt meestal afgebeeld in een sculptuur, of een andere weergave van een gezicht dat is gemaakt van, of volledig omgeven door, bladeren [5].
Variaties
Het Green Man motief kent vele variaties. Takken of wijnstokken kunnen uit de mond, neusgaten of andere delen van het gezicht ontspruiten en deze scheuten kunnen bloemen of vruchten dragen. Gevonden in vele culturen van vele leeftijden over de hele wereld, is de Groene Man vaak verwant aan natuurlijke vegetatiegoden. Vaak gebruikt als decoratieve architecturale ornamenten, worden de Groene Mensen vaak gevonden in gravures op zowel seculiere als kerkelijke gebouwen. ‘The Green Man’ is ook een populaire naam voor Engelse openbare huizen, en verschillende interpretaties van de naam verschijnen op herbergborden, die soms een volledig cijfer laten zien in plaats van alleen het gezicht.
Sommigen [6][7] speculeren dat de mythologie van de Groene Mens onafhankelijk in de tradities van afzonderlijke oude culturen is ontwikkeld en in de grote verscheidenheid van voorbeelden is geëvolueerd die door geschiedenis worden gevonden.
Architectuur
Meestal aangeduid in werken op architectuur als gebladerte hoofden of gebladerte maskers, houtsnijwerk van de Groene Man kan vele vormen aannemen, naturalistisch of decoratief. De eenvoudigste afbeelding van het gezicht van een man die uit dicht gebladerte tuurt. Sommigen hebben misschien bladeren voor haar, misschien met een lommerrijke baard. Vaak groeien bladeren of lommerrijke scheuten uit zijn open mond en soms zelfs uit de neus en ogen. In de meest abstracte voorbeelden lijkt het snijwerk op het eerste gezicht slechts gestileerd gebladerte te zijn, waarbij het gezichtselement pas bij nader onderzoek zichtbaar wordt. Het gezicht is bijna altijd mannelijk; groene vrouwen zijn zeldzaam.
Hier Groene Mannen op de rijkversierde preekstoel van Zuidhorn.
Eén van de Groene Mannen op de preekstoel van Zuidhorn.
1. graafschaploon.be, "De Groene Man (Green Man)", Marc Robben (geraadpleegd op 6 oktober 2015)
2. Gooijer, C de. Gids voor Groene Mannen in Deventer. Twello: Robine, 2012.
3. [Lancaster, J. en L. Groene Man en de groene vrouw in Nederland. Geesteren: A3 boeken, 2015: pp.173-176.]
4. Officiële website van Rosslyn Chapel
5. For the "Lady of Wells" boss in the Chapter House of Wells Cathedral, see Wright, Brian (2011). Brigid: Godin, Druidess en Heilige. De Geschiedenis Pers. ISBN 978-0752472027.
6. Cheade, Shirlyn. "Green Man Mythologie". TarValon.net Bibliotheek. Geraadpleegd op 1 september 2011.
7. Jenks, Kathleen. "Gemeenschappelijke Thema's Oost & West: De Groene Mens". Mything Links. Gearchiveerd van het origineel op 2012-08-05. Geraadpleegd op 1 september 2011.
8. Wikipedia, Groene man, geraadpleegd 15 juli 2021.
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
Lees verder
